Deleuze ve Guattari için sanatçı olmak ne anlama gelir? Deleuze ve Guattari sanatçıları felsefecilerle adeta aynı nefeste değerlendirirler, zira onlara göre sanatçılar muazzam güçleri ve akıntılarıyla evreni bir arada tutan içkinliği bir anlığına görmüştür. “Onlar yaşamda, herhangi birine, hatta kendilerine bile fazla gelen bir şey görmüşlerdir.” Bir tür felsefeci olarak sanatçı fikri çekicidir çekici olmasına ama bu fikri belirli bir sanatçı ya da sanat eseriyle ilişkilendirmeye kalktığımızda zorlanırız. Sanat bir çeşit felsefe olabilir, ama bu sanatın felsefeyle aynı şey olduğu anlamına gelmez.
Deleuze ve Guattari sanatı felsefenin bir adım uzağında görürler: Sanat, felsefe olamayan, ama son tahlilde felsefeyi canlandırma imkânına sahip bir yaklaşım, Gregg Lambert’in ifadesiyle, bir tür “felsefe-olmayan”dır. Örneğin, felsefecinin bilgiye karşı, sanatçının taşımadığı bir sorumluluğu vardır: Felsefeci kavram yaratır. Fakat der Lambert, “Deleuze’ün iddiası uyarınca, kavram yaratma görevinin yeni baştan ele alınması, ancak felsefe-olmayanla karşılaşıldığında mümkün olur.” Sanat, felsefenin uğraştığı meseleleri ve kavramları açığa çıkarır ve onlara biçim verir. Felsefe yorulduğunda veya bir çıkmaza girdiğinde, sanat o kavramları ve meseleleri yeni ve farklı bir şekilde sunarak felsefeye aşması gereken yeni güçlükler sunar, ona yeni bir bakış kazandırır.
Öyleyse, felsefe olamıyorsa, sanat ne yapar? Deleuze ve Guattari’ye göre yanıt çok açıktır. Evreni boydan boya kuşatan, ona biçim ve şekil veren organik olmayan yaşamı, yani içkinlik düzlemini sadece felsefe varsayabilir. Sanat ise şekillerin kendisini varsayar ve o içkinliğe kısacık bir bakış atmamıza olanak tanır. Sanat bunu tikel okumaların ötesinde var olan saf duyumlar yaratarak yapar, Deleuze ve Guattari bu duyumlara algılar, tikel anlamların ötesinde var olan saf tepkilere de duygulanım adını verir. Böylece sanat felsefenin uğraştığı meseleleri ve kavramları resmetmekle yetinmez, öteye geçerek felsefenin kültüre ilişkin sorduğu bazı soruları da sorabilir, ama bu sorulara felsefeden farklı yanıtlar alır.
Kaynak: Damian Sutton & David Martin-Jones, Yeni Bir Bakışla Deleuze.
P o s t — B l o g 