Fransızların “büyük yüzyıl” adını verdikleri 17. yüzyıl, felsefede rasyonalizm, sanatta klasisizmin, ekonomide de kapitalizmin kök saldığı gerçekten de görkemli bir yüzyıl oldu. Bu dönemde, 14. Louis, tüm Avrupa krallarına örnek olacak Versailles sarayında yüksek aristokrasiyi kontrol altına alıyor ve siyasal örgütlenme biçimi olarak da mutlakiyetçi devlet tipi giderek Avrupa’da kendini kabul ettiriyordu. [1]
Engels’in krallık ile burjuvazi arasındaki ittifaka dayanan mutlakiyetçi sistemi anlatırken söylediği gibi, “Feodalitenin yarattığı karmaşa içinde krallık bir ilerleme unsuru idi; karışıklığa karşı düzeni, birbirine rakip, vassal devletlerin çözülmesi karşısında da inşa halindeki ulusu temsil ediyordu. Feodalite görüntüsü altındaki tüm devrimci unsurlar krallığa dayanmak durumundayken krallık da bunlara dayanmak zorundaydı”.
Rönesans nasıl 15. yüzyılın en ileri ticaret ve finans merkezleri olan İtalyan şehirlerinde ortaya çıktıysa, modernizm de en yetkin ifadesine kapitalizmin ikinci aşamasını oluşturan Hollanda şehirlerinde büründü. “Ekonomi-dünya”lar çerçevesinde oluşan bu üretim biçiminin merkezinde Amsterdam ve Anvers bulunuyordu.
Batı’da “fetihçi senyörler”in devri kapanmış, “fetihçi burjuvalar”ın devri başlamıştı. İngiliz ve Hollandalılar 17. yüzyılın ortasında tarihin ilk merkantil savaşını yaptıktan sonra, Akdeniz’de, Girit savaşıyla zayıflayan Venedikliler ve Fransızlar aleyhine kıyasıya bir rekabete girişmişler ve bu ticarette en büyük payı almışlardır.
Hollanda, daha yüzyılın başında Doğu Hint Kumpanyası’nı kurmuş, 1609’da (Braudel’in “her şeyden önce bir uluslararası güç ve hakimiyet aracı” olarak nitelediği) merkez bankasını yaratmış, tek başına tüm Avrupa filolarının toplamına eşit bir ticaret filosu gerçekleştirmiş ve faizleri de %2-3’lere indirerek dışarıya sermaye ihracına başlamıştı. Bu Hollanda hegemonyası 18. yüzyıl ortalarında İngiltere’nin ön plana çıkmasına kadar sürdü.
[1] Taner Timur, Felsefe, Toplum Bilimleri ve Tarihçi.
[2] Nusret Hızır, Felsefe Yazıları.
P o s t — B l o g 